Mohon
Izin : (Perang Padas Damit 1888 : Satu Persoalan Siapakah Pengiran Shahbandar
Hassan?? ) (Kok Yun Lim dan Pengiran Suheirman PS) Perang Padas Damit merupakan
satu Peperangan yg agak kompleks bagi pihak SBBUB disebabkan Sultan Brunei dan
Treacher telah bersetuju untuk menyerahkan Daerah Padas-Klias kepada pihak
kompeni dengan bayaran tahunan sebanyak $150 setahun pada 5.11.1884.
Pemerintah
Padas Damit adalah Pengiran Shahbandar yg mewakili pemiliknya Babu Fatimah yg
mendapat Sungai Tulin Padas Damit sebagai berian oleh Sultan Brunei. Apabila
pegawai kompeni cuba mengambil alih kawasan yg baru mereka dapat ini, tiba tiba
di bantah oleh Pengiran Shahbandar bahawa tebing Sungai sebelah kanan Sungai
Padas adalah sempadan Sungai Tulin Padas Damit.
Berlaku juga salah faham antara
Ketua ketua Masyarakat Padas Klias apabila Pengiran Shahbandar turun ikut
campur segala urusan yg melibatkan kawasan Padas Klias. Pihak kompeni pula
enggan berunding dgn Pengiran Shahbandar dan dengan Segera memohon campur
tangan Sultan untuk menyelesaikan masalah ini atas dasar syarat syarat
perjanjian 5.11.1884.
Salah faham ini berlanjutan selama 2 tahun sehingga satu
dokumen bertarikh 1.2.1887 Dikeluarkan oleh Kerajaan Brunei menyatakan bahawa
penyerahan kawasan Padas Klias pada 5.11.1884 adalah sah dan menyatakan ada
beberapa bayaran kepada beberapa Pengiran pemilik / pentadbir beberapa Sungai
tulin belum Di bayar dan memohon ehsan pihak kompeni untuk membantu menjelaskan
bayaran yg dituntut oleh pemilik dan pentadbir Sungai tulin. P
engiran
Shahbandar membantah keputusan Kerajaan Brunei dan menuntut haknya sebagai
pentadbir Sungai Tulin Padas Damit. Dalam satu kejadian dimana sebanyak tiga
kali ketua ketua masyarakat Padas Klias menanam tanda sempadan kawasan dan tiga
kali juga Pengiran Shahbandar dan orang orangnya memusnahkan tanda sempadan
tersebut. Ketua ketua masyarakat dan rakyat tulin yg memindahkan kesetiaan
mereka kepada pihak kompeni dan berpindah masuk kedalam sempadan kompeni
sentiasa diserang dan dibunuh oleh orang orang bersenjata Pengiran Shahbandar
termasuk Pasukan polis peribadi dan para pengikutnya.. Serangan terhadap ketua
ketua masyarakat Padas Klias yg tidak setia akan di buat secara terang terangan
Di waktu siang hari sehingga banyak rumah dan Harta benda musnah. Beberapa
percubaan untuk mencari perdamaian antara ketua masyarakat dgn Pengiran
Shahbandar tidak berjaya.
Peperangan sempadan berlaku dan berlarutan dengan
pelbagai aduan Di buat kepada pihak kompeni. Perang sempadan ini membuka ruang
kepada penjenayah untuk mengambil peluang sehinggalah ada satu kejadian kes
bunuh abang sendiri oleh pekerja kompeni yg bernama Patek lari dari kawasan
kompeni dan meminta perlindungan kepada Pengiran Shahbandar. Pengiran
Shahbandar Di sokong oleh Charles Brooke yg turut membantah penyerahan Sungai
tulin Padas Damit. Pihak kompeni memohon beberapa kali untuk menyerahkan Patek
kepada pihak kompeni tetapi Pengiran Shahbandar menolak permintaan kompeni.
Masalah Padas Damit ini berlarutan sehingga ke Pejabat Luar Kerajaan British atas
sebab kes ini melibatkan kuasa kuasa yg Di luar bidang kuasa Kompeni. Pejabat
Luar British enggan ikut campur dalam masalah perang sempadan ini. Apabila
semua cara cara melalui proses yg sewajarnya antara pejabat luar dan Sultan
gagal maka pihak kompeni mengambil keputusan untuk menghantar orang yg
bertanggung jawab terhadap kawasan Padas Klias untuk menuntut agar Patek
menyerahkan diri dan jika gagal maka kompeni telah membuat keputusan akan
menangkap Patek dengan bantuan Polis. Sebenarnya apabila pihak kompeni cuba
mencari jalan untuk menyelesaikan masalah perang sempadan dan isu perlindungan
seorang penjenayah, Pengiran Shahbandar pula secara diam selama beberapa bulan
itu sibuk mengumpul senjata dan membuat kubu.
Pada 8.12.1888 En Daly dan Kapten
R D Beeston dengan Pasukan polis menuju ke rumah penjenayah yg bernama Patek Di
kawasan Padas Damit. Di dalam perjalanan menuju Padas Damit Pasukan polis
kompeni di serang hendap oleh 150 orang orang Pengiran Shahbandar dengan
keadaan yg agak sukar pihak polis kompeni terpaksa mengundurkan diri. Serangan
Pengiran Shahbandar itu adalah tanda Bermulanya perang Padas Damit yg rumit
selama 4 bulan sehingga berakhir dengan kubu galela milik pengiran Shahbandar
berjaya ditawan pada 10.3.1889 Di mana 7 orang polis terbunuh dan 42 orang
orang pengiran Shahbandar cedera atau terbunuh.
Selepas kubu tersebut ditawan
keesokan harinya pihak kompeni membawa pengiran Shahbandar berunding mencari
perdamaian dengan meletakan beberapa syarat antaranya seorang penjenayah bernama
Patek diserahkan kembali kepada pihak polis dan Sungai tulin Padas Damit
diserahkan kepada pihak kompeni dengan bayaran tahunan. Perang Padas Damit
merupakan perang kompeni yg Pertama kali dan berhadapan dengan pemimpin
tempatan borneo Utara yg sebenarnya boleh dielak jika pihak kompeni dari awal
lagi mengambil kira permintaan Pengiran Shahbandar. Buat Pertama kali nya pihak
kompeni menambah Anggota Polis sebanyak 300 orang lengkap dengan senjata
mendarat Di Labuan .
Perang Padas Damit adalah cara kompeni menunjukkan kepada
masyarakat pribumi kesungguhan pihak kompeni untuk melindungi Anggota Polisnya
serta menuntut hak mereka seperti yg termaktub dalam perjanjian 1884. Padas
Damit akhirnya diserahkan kepada kompeni oleh Pengiran Shahbandar Bahar Bin
Pengiran Anak Ismail dalam perjanjian bertarikh 1.3.1889 serta 2.3.1889 bersama
Gabenor Charles Vandelor Creagh dengan bayaran $330.00 setahun termasuk hutang
kompeni kepada Pengiran Shahbandar selama 2 tahun bercampur bunga sebanyak
$100.00 serta 5 % setahun berjumlah $733.50..
Pihak kompeni juga setuju
membayar Pengiran Shahbandar Wang sara-hidup sebanyak $2130.00 setahun dan jika
beliau sudah tiada warisnya akan Di bayar $1065.00 setahun. Pihak kompeni
setuju memberi Wang pendahuluan sebanyak $2130.00 kepada Pengiran Shahbandar.
Perjanjian ini juga ditandatangani oleh Sultan dan Babu Fatimah. Persoalannya
disini memandangkan Pengiran Shahbandar Bahar ibni Pengiran Anak Damit
@Pengiran Anak Ismael yg menandatangani perjanjian dengan pihak kompeni maka
penulis ingin bertanya kepada semua pembaca yg budiman siapakah Pengiran
Shahbandar Hassan?? Adakah pihak kompeni tersilap bahawa pengiran Hassan
sebenarnya Pengiran Bahar??.. Mari kita bincang bincang sejarah....
Penulis :
Kumis Kumis , Sumber Owen Rutter, K G Tregonning, Prof Ranjit Singh dan
perjanjian SBBUB dengan Pengiran Shahbandar Bahar pemerintah Sungai Tulin Padas
Damit bagi pihak Babu Fatimah.. Gambar George Woolley dan kredit kepada Muzium
Negeri Sabah.
Cuba lihat original treaty Pada Damit.. nama siapa yg tertulis sebagai penandatangan?
ReplyDeletePangeran Shahbandar Bahar Bin Pangeran Anak Ismail
ReplyDeletePerancangan pg shahbandar bahar dlm mengatur strategik menghadapi musuh amat licik sehigga dlm fikiran akal saya pengiran shahbandar hassan itu lah jua pg shahbandar bahar..
ReplyDeleteKlu Tidak Silap Nama Dia Sebenar Panglima Hassan. Nama Penuh Diberi Gelaran Panglima Shah Bandar Hassan. Dan Anak Dia.
ReplyDeleteKhasanuddin
Pagkon
Manggi
Paid
Sandukung
Wallah U'alam itu cerita sya share sama ada sahih ataupun tidk maaf admin jika saya tersilap.
ReplyDelete