Suatu waktu dahulu yang dikenali sebagai Sarawak hanyalah
mempunyai garis sempadan dari Tanjung Datu sehingga ke Samarahan sahaja atau
boleh dikatakan ianya merupakan garis sempadan ibukota Kuching sekarang. Pada
ketika itu Sarawak menjadi tanah kuripan kepada pembesar Kerajaan Kesultanan
Brunei Darussalam berabad lamanya.
Untuk di Sarawak sekitar tahun 1830an diperintah oleh
seorang pembesar Brunei yang bernama Pengiran Indera Mahkota. Akibat daripada
bentuk pemerintahan Pengiran Indera Mahkota yang dikatakan mengamalkan
pemerintahan bercorak kuku besi telah memungkinkan penduduk tempatan Sarawak
lebih-lebih lagi di kawasan Lidah Tanah yang dipimpin oleh Datu Patinggi Ali
berserta dengan etnik Bidayuh dari kawasan yang dikenali sebagai Gunung Serembu
bangun memberontak pemerintahan Pengiran Indera Mahkota.
Akibat adanya pemberontakan tempatan ini menyebabkan Sultan
Ali Omar Saifuddin II telah menghantar ayahanda saudaranya iaitu Pengiran
Bendahara Pengiran Muda Hashim datang ke Sarawak bagi mententeramkan suasana.
Misi Pengiran Muda Hashim adalah untuk bergabung dengan Pengiran Indera Mahkota
memerangi penduduk tempatan yang bangun memberontak. Namun sebaliknya yang
berlaku kerana dikatakan kedatangan Pengiran Muda Hashim ini tidak disenangi
oleh Pengiran Indera Mahkota itu sendiri. Malah dikatakan sejak hari pertama
Pengiran Muda Hashim menjejakkan kakinya, beliau tidak disambut oleh Pengiran
Indera Mahkota di pelabuhan sebaliknya Pengiran Indera Mahkota hanya menghantar
orang suruhannya menyambut kedatangan beliau.
Walaupun kedatangan beliau tidak disambut seperti yang diharapkan
namun begitu Pengiran Muda Hashim tetap menjalankan perintah Sultan dengan cuba
menasihati Pengiran Indera Mahkota untuk menukar system pemerintahannya di
Sarawak. Namun sayang seumpama bidalan bagai mencurah air ke daun keladi,
Pengiran Indera Mahkota tidak mengendahkan langsung nasihat yang diberikan oleh
Pengiran Muda Hashim sebaliknya pemerintahan beliau semakin kejam. Segala usaha
telah dilakukan oleh Pengiran Muda Hashim namun sebaliknya penentangan tempatan
terus berlaku dan menemui kegagalan.
Kedatangan kali pertama seorang pengembara bangsa Eropah
yang bernama James Brooke ke bumi Sarawak pada tahun 1838 untuk menghantar
hadiah bagi pihak kerajaan Inggeris di Singapura kepada Pengiran Muda Hashim
dilihat sebagai satu peluang besar kepada beliau untuk mententeramkan
ketegangan di Sarawak pada waktu itu. Tawaran pertama daripada Pengiran Muda
Hashim kepada James Brooke pada kali pertama itu ditolak dengan alasan tidak
mahu mencampuri hal dalaman Sarawak pada ketika itu.
Namun begitu, sekitar tahun 1839 James Brooke telah singgah
sekali lagi ke Sarawak di dalam perjalanan pulangnya ke tanahairnya Great
Britain. Pada kali ini sekali lagi tawaran daripada Pengiran Muda Hashim kepada
Brooke untuk membantu beliau menyelesaikan ketegangan di Sarawak. Dan pada kali
ini, tawaran ini diterima dengan sebaik mungkin oleh James Brooke memandangkan
pada ketika itu tawaran menjadi semakin menarik iaitu Pengiran Muda Hashim
menawarkan jawatan Gabenor kepada James Brooke sekiranya beliau Berjaya
menyelesaikan penentangan penduduk tempatan pada waktu itu.
Pada awal tahun 1840an, Brooke bersama-sama dengan tentera
Pengiran Muda Hashim telah berperang dengan penduduk tempatan di Lidah Tanah
yang diketuai oleh Datu Patinggi Ali dan juga etnik Bidayuh berserta dengan
pelombong-pelombong emas Cina yang menyebelahi mereka. Pada kali pertama
serangan yang dilakukan oleh Brooke dan gerombolannya tidak Berjaya mengalahkan
kumpulan penentangan Datu Patinggi Ali sebaliknya Brooke yang terpaksa berundur
dari kawasan mereka.
Selepas beberapa hari mengatur strategi sekali lagi Brooke
menyerang kawasan Datu Patinggi Ali dan pada kali ini ianya Berjaya memecahkan
kesatuan kumpulan Datu Patinggi Ali. Sekitar Disember 1840, setelah beberapa
kali serangan dilakukan akhirnya membenarkan Datu Patinggi Ali dan rakan
sekutunya menyetujui untuk tidak lagi memberontak ke atas pemerintahan Brunei
dengan bersyarat. James Brooke menggunakan segala kepintarannya untuk memujuk
penentang-penentang Brunei berpihak kepadanya.
Pada ketika inilah barulah Brooke mengetahui bahawa
penentangan Datu Patinggi Ali dan juga sekutunya adalah semata-mata benci
dengan Pengiran Indera Mahkota. Perdamaian hanya boleh dihentikan jika James
Brooke memastikan bahawa Pengiran Indera Mahkota bukan lagi gabenor Sarawak
pada ketika itu. Ini merupakan permintaan daripada Datu Patinggi Ali dan juga
masyarakat Melayu Sarawak pada masa itu kerana mereka tidak mahu dibawah
pentadbiran Kerajaan Brunei lagi.
Bagi pihak etnik Bidayuh pula meminta James Brooke untuk
memastikan bahawa Pengiran Indera Mahkota dan rakan sekutunya iaitu Iban Skrang
untuk tidak lagi menyerang perkampungan mereka dan mengambil wanita serta
anak-anak kecil untuk dijadikan hamba tebusan. Mereka juga meminta agar kesemua
yang telah diculik untuk dihantar pulang kepada keluarga mereka. Mereka juga
meminta untuk Brooke memastikan keselamatan mereka terjamin daripada serangan
Iban Skrang di kemudian hari.
Kesemua permintaan daripada Datu Patinggi Ali dan juga etnik
Bidayuh dari Serembu ini dipenuhi oleh James Brooke dan bagi memberi
kepercayaan atas keselamatan mereka maka pada tahun itu juga Brooke telah
membina sebuah kubu di kawasan bernama Berlidah. Kubu Berlidah yang terletak
hanya beberapa meter daripada Siniawan inilah yang menjadi tempat untuk Brooke
memastikan keselamatan penduduk di Siniawan dan kawasan sekitarnya daripada
terus diancam oleh Iban Skrang.
Oleh kerana Brooke telah Berjaya mengamankan Sarawak pada
ketika itu maka mahu tidak mahu Pengiran Muda Hashim harus menepati janjinya.
Pada tahun 1841, Brooke dengan rasminya menjadi Gabenor Sarawak setelah
ditauliahkan oleh Sultan Brunei sendiri. Pengiran Indera Mahkota telah
disisihkan dan akhirnya membawa diri sehingga ke Mukah. Menurut sejarahnya,
Pengiran Indera Mahkota yang tidak berpuas hati dengan penyisihannya telah
bergabung dengan Syarif Mullar dan juga Syarif Jaafar untuk memerangi
pemerintahan Brooke.
Pada masa Brooke memerintah Sarawak inilah, Brooke telah
bertindak bijak dengan memastikan pemimpin-pemimpin seperti Datu Patinggi Ali
menjadi tulang belakangnya memerintah Sarawak pada ketika itu. Dengan adanya
pengaruh Datu Patinggi Ali sudah tentu kesemua yang pernah bersekongkol dengan
Pengiran Indera Mahkota sebelum ini tidak akan berani membuat onar sewaktu
beliau memerintah Sarawak.
Oleh kerana adanya penentangan pemerintahan Brooke di
Sarawak oleh Pengiran Indera Mahkota bersama-sama dengan rakan sekutunya iaitu
Syarif Mullah maka Brooke bersama-sama dengan Datu Patinggi Ali juga dengan
bantuan Iban Undup telah memulakan perang dengan Pengiran Indera Mahkota yang
dinamakan Perang Patusan 1844 yang telah mengorbankan Datu Patinggi Ali itu
sendiri. Pihak yang kalah iaitu Pengiran Indera Mahkota pula Berjaya ditangkap
dan akhirnya dipenjarakan sebelum dipanggil pulang oleh Sultan Brunei tidak
lama kemudian.
Inilah satu sejarah perang kali pertama Brooke di bumi
Sarawak yang dinamakan Perang Siniawan 1840. Perang Siniawan 1840 ini merupakan
satu perang yang telah menukar geo-politik di bumi Sarawak yang pada mulanya
James Brooke hanya diangkat menjadi Gabenor Sarawak dan akhirnya menjadi Rajah
berbangsa Eropah yang menerusi legasinya telah memerintah Sarawak Kingdom
selama lebih kurang 100 tahun.
#KamekSayangSarawakBah!
Rujukan:
1. Book Title: A history of Sarawak under its two white
Rajahs, 1839-1908. by Baring-Gould, S. (Sabine), 1834-1924; Bampfylde, Charles
Agar, 1856-. Published 1909.
2. British Empire; South East Asia: Sarawak
http://www.britishempire.co.uk/maproom/sarawak.htm
3. Hari Ini Di Dalam Sejarah: JAMES BROOKE DILANTIK SEBAGAI
‘RAJAH SARAWAK’
http://www2.arkib.gov.my/hids/print.php?type=A&item_id=407
Sumber :The Patriots
No comments:
Post a Comment